Tarihi tarihçilere bırakmanın hafifliği

Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun hemen ardından Ankara’da İttihat Terakki döneminin simgelerinden Türk Ocakları Derneği’nin merkez binasını dikmek için bir arsa aranıyordu. Türk yetkililer bunun için Ulus’taki Ermeni mezarlığını gözüne kestirmişti. Bu mezarlık soykırımın ardından kilise arazisi sayıldığı için toptan Evkaf Müdürlüğüne devredilmişti. 1927’de hükümet bu mezarlık arazisini Evkaf’tan satın aldı ve imara açtı. Üzerine de Türklüğü, Türklük bilincini yayma vazifesini bayrak edinmiş Türk Ocakları Derneği’nin  merkezi yapıldı. Bugün bu bina Türkocağı Resim Heykel Müzesi olarak hizmet veriyor. 
Ermeni ölülerinin üzerine Türklüğün inşası...
Bu binanın inşasını Mustafa Kemal onaylamış hatta projeyi suluboya bir resim üzerinden bizzat seçmiştir. Mustafa Kemal inşaat sürerken birçok kez Ulus’a gelerek denetimlerde bulunmuş ve inşa sırasında çalışacak ustaların özellikle Türk olmalarını istemiştir. Aklından ne geçiyordur bilinmez.
Cumhuriyetin ilk döneminde sayısız Ermeni mezarlığının üzerine kamu binaları, askeri tesisler yapıldı. Özellikle 1930’lu yıllarda İstanbul, İzmir, Ankara gibi büyük merkezlerdeki Ermeni mezarlarının büyük bir kısmı planlı bir şekilde ortadan kaldırıldı.

1916 Diyarbakır tehciri

İttihat Terakki döneminde hükümete sadık olmayanlara “sadakati meşkuk” (sadakati şüpheli) denilirdi.

1916’a yılına gelinirken İttihat Terakki’nin önde gelen kadroları Anadolu’nun tamamen Türkleştirilmesi için detaylı bir plan üzerinde çalışıyordu. Bu planın Kürt ayağı merkezi otoritenin etkinliğinin arttırılması için önce aşiretlerin dağıtılması ardından da Batıya yerleştirilecek Kürtlerin asimile edilmesini öngörüyordu. Talat Paşa hükümeti imparatorluk topraklarında Ermeni soykırımı devam ederken 1916’da “sadakati meşkuk” Kürtlerin tehciri için düğmeye bastı.

1916 yılının henüz başlarında bu kapsamda Konya, Kastamonu, Ankara, Sivas, Adana, Aydın, Trabzon, Kayser, Canik, Eskişehir, Karahisar ve Niğde’deki yerel idareler çekilen şifreli telgraflarla uyarılmış ve Kürt mültecilerin yerleştirilmesi için hazırlık yapılması istenmişti.